Jaarcijfers coronairlijden
Inleiding
Binnen de Nederlandse Hart Registratie (NHR) verzamelen centra in de registraties Cardiochirurgie en PCI informatie over de zorg voor patiënten met coronairlijden. Binnen deze registraties wordt informatie over coronaire bypassoperaties (CABG) en Percutane Coronaire Interventies (PCI) geregistreerd. In dit hoofdstuk worden jaarcijfers met algemene trends in de patiëntkarakteristieken en uitkomsten gepresenteerd voor CABG en PCI.
Methode
Voor CABG en PCI zijn binnen de NHR sinds 1995 gegevens beschikbaar. Sinds 2007 geldt er een landelijke verplichting voor het registreren van cardiochirurgische interventies in Nederland. Vanaf interventiejaar 2015 is er een landelijke dekking van alle uitgevoerde PCI’s in Nederland. Alle 15 Nederlandse hartcentra nemen deel aan het Value-Based Healthcare (VBHC)-programma van de NHR. Van de 29 hart- en dottercentra publiceren 27 centra uitkomsten binnen het VBHC-programma van de NHR. Zij publiceren op vrijwillige basis informatie over de kwaliteit van zorg, gemeten met behulp van de voor patiënten meest relevante uitkomstvariabelen.
De inclusiecriteria zoals toegepast voor selectie van patiënten, de analyses en de analysemethodiek zijn hier terug te vinden. De methodiek voor de selectie van de NHR-variabelensets is hier terug te vinden.
Resultaten
CABG
Voor de geïsoleerde CABG’s wordt in onderstaande figuur het verloop van het aantal uitgevoerde interventies in de afgelopen jaren weergegeven.
Van de binnen het VBHC-programma geregistreerde patiënten, die vanaf 2013 een geïsoleerde CABG hebben ondergaan, wordt in onderstaande tabel een overzicht gegeven van de patiëntkarakteristieken.
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Chronische longziekte | 9,9% | 10,4% | 10,6% | 9,8% | 9,0% | 8,6% | 9,1% | 8,1% | 8,6% |
| Diabetes mellitus | 25,6% | 24,9% | 26,0% | 26,8% | 25,7% | 25,1% | 28,6% | 28,2% | 27,8% |
| Eerdere cardiochirurgie | 2,7% | 1,9% | 1,7% | 1,8% | 1,4% | 1,5% | 1,1% | 1,4% | 1,6% |
| Geslacht (man) | 79,3% | 79,6% | 80,6% | 79,9% | 81,3% | 81,6% | 81,3% | 81,6% | 81,6% |
| Leeftijd (≥ 75 jaar) | 21,8% | 21,2% | 21,9% | 21,3% | 22,2% | 21,9% | 21,0% | 20,9% | 21,3% |
| Linkerventrikelfunctie (< 30%) | 3,8% | 3,0% | 3,1% | 3,6% | 3,4% | 3,2% | 3,4% | 3,9% | 3,7% |
| Logistische EuroSCORE I (hoog > 19,5%) | 4,1% | 3,6% | 3,2% | 2,9% | 2,9% | 2,7% | 2,5% | 3,0% | 3,1% |
| Logistische EuroSCORE II (hoog > 9,5%) | - | - | 2,7% | 2,5% | 2,3% | 2,5% | 2,0% | 2,3% | 2,6% |
| Meervatslijden | 88,2% | 89,0% | 92,0% | 92,9% | 91,9% | 86,5% | 89,7% | 88,8% | 90,2% |
| Nierinsufficiëntie (eGFR < 60) | 20,1% | 20,9% | 20,1% | 22,2% | 22,1% | 22,6% | 21,5% | 19,6% | 18,3% |
| Urgentie van de procedure (acuut) | 6,9% | 6,5% | 6,0% | 6,5% | 6,1% | 5,4% | 5,2% | 6,1% | 7,2% |
In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de verschillende ruwe uitkomsten per jaar.
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 30-daagse mortaliteit inclusief ziekenhuismortaliteit | 1,2% | 1,3% | 1,3% | 1,4% | 1,3% | 1,4% | 1,0% | 1,3% | 1,7% |
| 120-daagse mortaliteit | 1,7% | 1,7% | 2,0% | 2,0% | 1,8% | 2,1% | 1,4% | 2,0% | 2,1% |
| 1-jaars mortaliteit | 2,6% | 2,5% | 2,8% | 2,8% | 2,6% | 2,8% | 2,6% | 2,8% | - |
| Rethoracotomie binnen 30 dagen | 4,8% | 3,8% | 3,8% | 3,8% | 4,0% | 4,5% | 4,6% | 4,4% | 5,5% |
| CVA met restletsel tijdens opname | 0,5% | 0,7% | 0,7% | 0,7% | 0,8% | 0,7% | 0,7% | 0,6% | 0,7% |
| Diepe sternumwondinfectie binnen 30 dagen | 0,9% | 0,9% | 0,8% | 1,1% | 0,9% | 1,1% | 1,1% | 0,9% | 1,0% |
De verschillende risicogecorrigeerde uitkomsten, gecorrigeerd voor door de artsen geselecteerde relevante patiëntkarakteristieken, worden gepresenteerd in onderstaande figuren.
Tot slot wordt in onderstaande figuren de ontwikkeling van de kwaliteit van leven getoond van patiënten die een geïsoleerde CABG hebben gehad.
PCI
Voor de PCI’s wordt in onderstaande figuur het verloop van het aantal uitgevoerde interventies in de afgelopen jaren weergegeven.
Van de binnen het VBHC-programma geregistreerde patiënten, die vanaf 2015 een PCI hebben ondergaan, wordt in onderstaande tabel een overzicht gegeven van de patiëntkarakteristieken.
| 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Cardiogene shock | 2,8% | 2,5% | 2,3% | 2,8% | 2,9% | 3,2% | 3,1% |
| Chronische totale occlusie | 5,5% | 5,4% | 5,5% | 5,6% | 5,2% | 4,6% | 4,5% |
| Diabetes mellitus | 21,1% | 21,2% | 21,8% | 21,4% | 22,2% | 21,8% | 22,5% |
| Eerdere CABG | 10,4% | 9,7% | 9,8% | 9,0% | 8,9% | 8,9% | 8,1% |
| Eerder myocardinfarct | 23,0% | 21,3% | 22,1% | 20,1% | 21,1% | 21,6% | 21,3% |
| Geslacht (man) | 72,3% | 71,6% | 71,8% | 72,2% | 72,4% | 72,5% | 72,5% |
| Indicatie PCI (STEMI) | 31,9% | 32,1% | 30,0% | 29,2% | 29,1% | 31,9% | 31,6% |
| (non-STEMI) | 33,8% | 32,9% | 33,6% | 33,2% | 34,6% | 36,1% | 34,4% |
| Leeftijd (≥ 80 jaar) | 12,4% | 12,7% | 13,4% | 13,9% | 14,1% | 14,2% | 14,3% |
| Linkerventrikelfunctie (< 30%)¹ | 7,0% | 6,8% | 5,8% | 7,5% | 5,1% | 9,2% | 6,8% |
| Meervatslijden | 48,3% | 46,9% | 47,6% | 46,9% | 50,8% | 53,0% | 51,7% |
| Nierinsufficiëntie (eGFR < 60) | 21,7% | 22,8% | 23,2% | 23,5% | 23,8% | 22,8% | 22,8% |
| Out of hospital cardiac arrest | 3,9% | 3,7% | 3,2% | 3,6% | 3,6% | 3,6% | 3,5% |
¹Linkerventrikelfunctie: patiënten met PCI indicatie STEMI en non-STEMI zijn uitgesloten.
In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de verschillende ruwe uitkomsten per jaar.
| 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 30-daagse mortaliteit | 2,7% | 2,8% | 2,6% | 2,7% | 2,5% | 2,9% | 2,9% |
| electief | 0,6% | 0,7% | 0,5% | 0,8% | 0,6% | 0,8% | 0,8% |
| non-STEMI | 1,8% | 1,9% | 1,8% | 1,7% | 1,9% | 1,9% | 1,6% |
| STEMI | 6,0% | 6,1% | 6,0% | 6,1% | 5,8% | 6,2% | 6,5% |
| 1-jaars mortaliteit | 5,7% | 5,5% | 5,7% | 5,7% | 5,5% | 6,2% | - |
| electief | 3,1% | 3,5% | 3,5% | 3,9% | 3,6% | 4,0% | - |
| non-STEMI | 5,5% | 5,2% | 5,3% | 5,2% | 5,4% | 5,5% | - |
| STEMI | 8,7% | 8,2% | 8,6% | 8,6% | 8,1% | 9,2% | - |
| Urgente CABG | 0,2% | 0,3% | 0,2% | 0,1% | 0,2% | 0,2% | 0,2% |
| Optreden van myocardinfarct binnen 30 dagen | 0,9% | 0,7% | 0,6% | 0,6% | 0,7% | 0,7% | 0,7% |
| Optreden van TVR binnen 1 jaar | 7,0% | 6,2% | 6,4% | 6,1% | 6,6% | 6,4% | - |
| Optreden van TVR (excl. staged procedures) binnen 1 jaar | - | - | - | - | 3,7% | 3,4% | - |
| Optreden van TLR binnen 1 jaar | - | - | - | - | 2,8% | 2,5% | - |
De verschillende risicogecorrigeerde uitkomsten, gecorrigeerd voor door de artsen geselecteerde relevante patiëntkarakteristieken, worden gepresenteerd in onderstaande figuren.
Tot slot wordt in onderstaande figuren de ontwikkeling van de kwaliteit van leven getoond van patiënten die een PCI hebben ondergaan.
Discussie
CABG
Het aantal uitgevoerde geïsoleerde CABG’s is de afgelopen jaren afgenomen (van 7.929 in 2013 naar 6.182 in 2021). Mogelijk zijn er in de jaren 2020 en 2021 minder ingrepen uitgevoerd als gevolg van de coronapandemie (6.543 in 2020 en 6.182 in 2021, ten opzichte van 7.383 ingrepen in 2019). De meeste van de karakteristieken van de patiënten die een geïsoleerde CABG ondergingen zijn relatief stabiel gebleven over de afgelopen periode.
Ook de uitkomsten, zowel ruw als risicogecorrigeerd, zijn stabiel gebleven. Hierin zijn geen significante wijzigingen waar te nemen. In de jaren 2020 en 2021, ten tijde van de pandemie, is er geen significante toename in mortaliteit waarneembaar. Meer dan de helft van alle patiënten rapporteert één jaar na de interventie een betere kwaliteit van leven, zowel fysieke als psychische gezondheid, dan daarvoor. De grootste winst lijkt te zitten op het gebied van de fysieke gezondheid.
PCI
Het aantal uitgevoerde PCI’s is de afgelopen 2 jaren licht afgenomen (van 40.707 in 2019 naar respectievelijk 37.714 en 38.822 in 2020 en in 2021). De afname tijdens de jaren van de coronapandemie betrof niet alleen de electieve procedures maar ook de acute behandelingen voor ST-elevatie myocardinfarct (STEMI) en non ST-elevatie myocardinfarct. De meeste patiëntkarakteristieken zijn in de periode 2015-2021 stabiel gebleven; er is mogelijk een trend waarneembaar dat iets meer 80+’ers en patiënten met meervats-coronairlijden gedotterd worden.
Ook in de uitkomsten zijn geen belangrijke veranderingen waar te nemen. In de coronapandemie-jaren is er een geringe toename, zowel ruw als risicogecorrigeerd, in mortaliteit bij patiënten met een STEMI (30 dagen mortaliteit van 5.8% (2019) naar 6.2% (2020) en 6.5% (2021); 1-jaars mortaliteit van 8.1% (2019) naar 9.2% (2020)). Een mogelijke verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat tijdens de coronapandemie patiënten te laat medische hulp hebben gezocht bij acute hartklachten met een slechtere uitkomst als gevolg.
Sinds 2019 wordt een onderscheid gemaakt tussen een geplande (staged) en niet geplande vervolgbehandeling van eenzelfde kransslagader (TVR = target vessel revascularisatie). Iets meer dan de helft bestaat uit ongeplande ingrepen (respectievelijk 3,7% en 3,4% in de jaren 2019 en 2020) waarvan verreweg het grootste deel wordt veroorzaakt door optreden van een nieuwe vernauwing ter plaatse van de eerder geplaatste stent(s) (TLR= target lesion revascularisatie) (respectievelijk 2,8% en 2,5 % in de jaren 2019 en 2020).
