Jaarcijfers Hart- en Vaatziekten 2021
Sterfte door hart- en vaatziekten
Y. Koop1,2, R.H. Wimmers1, M.L. Bots2, I. Vaartjes2
1 Hartstichting, Den Haag
2 Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht
In 2021 was het aandeel van hart- en vaatziekten aan de totale sterfte 22% voor zowel mannen en voor vrouwen. Er zijn in 2021 iets meer vrouwen dan mannen aan hart- en vaatziekten overleden, namelijk 18.527 mannen en 18.848 vrouwen. Tot de leeftijd van 85 jaar is kanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden. Vanaf 85 jaar vormen hart- en vaatziekten de belangrijkste oorzaak van overlijden. Naast hart- en vaatziekten en kanker vormen ziekten van de ademhalingsorganen, psychische en gedragsstoornissen en ziekten van het zenuwstelsel en zintuigen belangrijke oorzaken van overlijden.
| Mannen | Vrouwen | Totaal | |||||||||
| Doodsoorzaak | N | % | Gem. Lft. | N | % | Gem. Lft. | N | % | Gem. Lft. | ||
| Hart- en vaatziekten1 | 18.527 | 22 | 78 | 18.848 | 22 | 84 | 37.375 | 22 | 81 | ||
| Kwaadaardige nieuwvormingen | 24.266 | 28 | 74 | 20.730 | 24 | 73 | 44.996 | 26 | 74 | ||
| Ziekten van de ademhalingsorganen | 5.221 | 6 | 79 | 4.879 | 6 | 80 | 10.100 | 6 | 80 | ||
| Psychische en gedragsstoornissen | 4.287 | 5 | 81 | 7.466 | 9 | 87 | 11.753 | 7 | 85 | ||
| Ziekten van zenuwstelsel en zintuigen | 3.806 | 4 | 77 | 4.463 | 5 | 81 | 8.269 | 5 | 79 | ||
| Uitwendige oorzaken van letsel en vergiftiging | 4.489 | 5 | 67 | 4.774 | 6 | 80 | 9.263 | 5 | 74 | ||
| COVID2 | 10.764 | 13 | 79 | 8.798 | 10 | 83 | 19.562 | 11 | 81 | ||
| Overige doodsoorzaken | 14.415 | 17 | 74 | 15.251 | 18 | 80 | 29.666 | 17 | 77 | ||
| Alle doodsoorzaken3 | 85.775 | 100 | 76 | 85.209 | 100 | 80 | 170.984 | 100 | 78 | ||
1 Op basis van ICD-10 codes I00 t/m I99. Voor de precieze omschrijving van deze codes wordt verwezen naar bijlage A in het boek Hart- en vaatziekten in Nederland 2020
2 COVID cijfers zijn gebaseerd op de ICD-10 codes U07.1 en U07.2
3 Als gevolg van afronding tellen de percentages niet altijd op tot 100
| Mannen | |||||||||
| Doodsoorzaak | 0 - 34 | 35-44 | 45-54 | 55-64 | 65-74 | 75-84 | 85-94 | 95+ | Totaal |
| Hart- en vaatziekten1 | 44 | 157 | 580 | 1.529 | 3.593 | 6.177 | 5.743 | 704 | 18.527 |
| Kwaadaardige nieuwvormingen | 132 | 216 | 961 | 3.148 | 7.180 | 8.379 | 4.028 | 222 | 24.266 |
| Ziekten van de ademhalingsorganen | 21 | 63 | 364 | 1.091 | 1.925 | 1.570 | 187 | 5.221 | |
| Psychische en gedragsstoornissen | 25 | 54 | 125 | 220 | 400 | 1.400 | 1.837 | 226 | 4.287 |
| Ziekten van zenuwstelsel en zintuigen | 90 | 44 | 91 | 269 | 712 | 1.396 | 1.103 | 101 | 3.806 |
| Uitwendige oorzaken van letsel en vergiftiging | 571 | 276 | 405 | 524 | 507 | 952 | 1.099 | 155 | 4.489 |
| COVID2 | 22 | 31 | 202 | 645 | 2.102 | 4.098 | 3.306 | 358 | 10.764 |
| Overige doodsoorzaken | 499 | 202 | 679 | 1.539 | 2.994 | 4.138 | 3.770 | 594 | 14.415 |
| Alle doodsoorzaken | 1.396 | 988 | 3.106 | 8.238 | 18.579 | 28.465 | 22.456 | 2.547 | 85.775 |
| Vrouwen | |||||||||
| Doodsoorzaak | 0 - 34 | 35-44 | 45-54 | 55-64 | 65-74 | 75-84 | 85-94 | 95+ | Totaal |
| Hart- en vaatziekten1 | 37 | 66 | 245 | 725 | 2.007 | 4.964 | 8.736 | 2.068 | 18.848 |
| Kwaadaardige nieuwvormingen | 113 | 293 | 1.171 | 3.105 | 5.591 | 6.271 | 3.792 | 394 | 20.730 |
| Ziekten van de ademhalingsorganen | 10 | 11 | 67 | 351 | 1.044 | 1.466 | 1.525 | 405 | 4.879 |
| Psychische en gedragsstoornissen | 35 | 24 | 44 | 114 | 341 | 1.702 | 4.061 | 1.145 | 7.466 |
| Ziekten van zenuwstelsel en zintuigen | 50 | 27 | 74 | 233 | 585 | 1.320 | 1.816 | 358 | 4.463 |
| Uitwendige oorzaken van letsel en vergiftiging | 224 | 103 | 157 | 220 | 353 | 1.014 | 2.090 | 613 | 4.774 |
| COVID2 | 16 | 31 | 86 | 403 | 1.184 | 2.608 | 3.655 | 815 | 8.798 |
| Overige doodsoorzaken | 406 | 152 | 368 | 956 | 1.994 | 3.595 | 5.962 | 1.818 | 15.251 |
| Alle doodsoorzaken | 891 | 707 | 2.212 | 6.107 | 13.099 | 22.940 | 31.637 | 7.616 | 85.209 |
1 Op basis van ICD-10 codes I00 t/m I99.
2 COVID cijfers zijn gebaseerd op de ICD-10 codes U07.1 en U07.2
De gemiddelde leeftijd van overlijden aan hart- en vaatziekten is 78 jaar bij mannen en 84 jaar bij vrouwen. De sterfte aan hart- en vaatziekten is voor vrouwen hoger in de leeftijdsgroepen vanaf 85 jaar in vergelijking met mannen, in deze groepen is het absolute aantal vrouwen ook hoger dan het aantal mannen. De gemiddelde leeftijd bij overlijden ten gevolge van hart- en vaatziekten is toegenomen over de tijd voor zowel mannen als vrouwen: in 1980 was de gemiddelde leeftijd voor mannen 73 jaar en voor vrouwen 79 jaar. Absolute sterfte aan hart- en vaatziekten nam in de periode 1980-2021 af, deze daling is het sterkst tot 2010 daarna stagneert de sterfte aan hart en vaatziekten bij mannen. Bij vrouwen is dezelfde stagnatie zichtbaar, maar de sterfte aan hart en vaatziekten daalt weer sinds 2016. In 2021 is er wel lichte toename in de absolute sterfte bij zowel mannen als vrouwen.
| Mannen | Vrouwen | |||||
| Doodsoorzaak1 | Leeftijd (jaren) | Aantal overledenen | Sterfte per 100.000 | Aantal overledenen | Sterfte per 100.000 | |
| Hart- en vaatziekten | 0-34 | 44 | 1 | 37 | 1 | |
| 35-44 | 157 | 15 | 66 | 6 | ||
| 45-54 | 580 | 49 | 245 | 20 | ||
| 55-64 | 1.529 | 127 | 725 | 60 | ||
| 65-74 | 3.593 | 372 | 2.007 | 201 | ||
| 75-84 | 6.177 | 1.189 | 4.964 | 810 | ||
| 85-94 | 5.743 | 4.383 | 8.736 | 3.721 | ||
| 95+ | 704 | 11.766 | 2.068 | 9.961 | ||
| Totaal | 18.527 | 213 | 18.848 | 214 |
1 Op basis van ICD-10 codes I00 t/m I99.
Prognose na eerste ziekenhuisopname
In de periode van 2010 tot 2019 is de prognose berekend na een eerste ziekenhuisopname voor hart- en vaatziekten. Na 30 dagen is 5% van de mannen en 6% van de vrouwen overleden, na 1 jaar 11% van de mannen en 13% van de vrouwen en na 5 jaar 24% van de mannen en 27% van de vrouwen. In figuur 1 staan de sterftecijfers na de eerste ziekenhuisopname per leeftijdsgroep voor mannen en vrouwen.
Ziekenhuisopnamen voor hart- en vaatziekten
In 2021 vonden er 235.248 ziekenhuisopnamen wegens hart- en vaatziekten plaats, waarvan 140.281 (60%) opnamen van mannen en 94.967 (40%) van vrouwen. Dit zijn 384 opnamen vanwege hart- en vaatziekten per dag voor mannen en 260 opnamen per dag voor vrouwen. De gemiddelde leeftijd bij een ziekenhuisopname vanwege hart- en vaatziekten was 69 jaar bij mannen en 72 jaar bij vrouwen.
In 2021 bestaat 17% van de klinische ziekenhuisopnamen uit observaties, oftewel 40.653 observaties (22.331 voor mannen en 18.322 voor vrouwen).
| Mannen | Vrouwen | ||||||
| Leeftijd (jaren) | Aantal opnamen | Opnamen per 100.000 | Aantal opnamen | Opnamen per 100.000 | |||
| Hart- en vaatziekten | 0-44 | 6.162 | 131 | 4.208 | 93 | ||
| 45-54 | 13.240 | 1.107 | 6.398 | 533 | |||
| 55-64 | 28.240 | 2.341 | 12.920 | 1.071 | |||
| 65-74 | 42.637 | 4.414 | 24.592 | 2.457 | |||
| 75-84 | 37.689 | 7.256 | 30.162 | 4.922 | |||
| 85-94 | 11.883 | 9.068 | 15.695 | 6.685 | |||
| 95+ | 430 | 7.186 | 992 | 4.778 | |||
| Totaal | 140.281 | 1.609 | 94.967 | 1.077 |
De gemiddelde leeftijd waarop iemand in het ziekenhuis wordt opgenomen vanwege een hart- en vaatziekte is in de periode van 1980-2021 gestegen voor zowel mannen als vrouwen (voor mannen van gemiddeld 61 jaar naar 69 jaar en voor vrouwen van gemiddeld 64 jaar naar 72 jaar).
Tussen 1980 en 2021 is het gemiddeld aantal dagen dat patiënten worden opgenomen vanwege hart- en vaatziekten afgenomen. Voor hart- en vaatziekten is de gemiddelde ligduur voor mannen afgenomen van 16 naar 5 dagen (69% daling) en voor vrouwen van 20 naar 5 dagen (75% daling).
In de periode 1980 tot 2021 is het gecorrigeerde ziekenhuisopnamecijfer voor hart- en vaatziekten bij mannen met 26% gedaald en bij vrouwen met 19% gedaald. In de periode 1980-2019 was dit nog respectievelijk 17% en 9% voor mannen en vrouwen. Deze sterke daling in 2020 en 2021 is mogelijk gerelateerd aan 1) de verminderde zorgcapaciteit door de COVID-19 gerelateerde ziekenhuisopnamen, 2) angst voor besmettingsgevaar in het ziekenhuis en 3) concurrerende ziekenhuisopname en sterfte door COVID.
| Totaal hart- en vaatziekten | ||
|---|---|---|
| Mannen Aantal (per 100.000) |
Vrouwen Aantal (per 100.000) |
|
| 1980 | 95.670 (1.363) | 66.151 (928) |
| 1985 | 116.946 (1.632) | 79.102 (1.080) |
| 1990 | 125.123 (1.693) | 87.135 (1.152) |
| 1995 | 143.351 (1.875) | 102.225 (1.308) |
| 2000 | 131.578 (1.670) | 92.757 (1.153) |
| 2005 | 149.198 (1.848) | 105.957 (1.285) |
| 2010 | 170.192 (2.070) | 121.263 (1.445) |
| 2015 | 158.836 (1.892) | 110.700 (1.296) |
| 2016 | 160.274 (1.898) | 111.960 (1.304) |
| 2017 | 157.577 (1.854) | 108.356 (1.256) |
| 2018 | 151.765 (1.774) | 103.286 (1.190) |
| 2019 | 152.117 (1.766) | 102.974 (1.179) |
| 2020 | 139.501 (1.609) | 94.307 (1.075) |
| 2021 | 140.281 (1.609) | 94.967 (1.077) |
1 Omwille van verschillende veranderingen zijn de cijfers van 2012-2014 en 2019 minder goed vergelijkbaar met de cijfers van de jaren ervoor.
*Omwille van verschillende veranderingen zijn de cijfers van 2012-2014 en 2019 minder goed vergelijkbaar met de cijfers van de Jaren ervoor.
*Omwille van verschillende veranderingen zijn de cijfers van 2012-2014 en 2019 minder goed vergelijkbaar met de cijfers van de Jaren ervoor.
Dagopnamen voor hart- en vaatziekten
In 2021 vonden er 96.025 dagopnamen plaats vanwege hart- en vaatziekten, waarvan 61.603 (64%) van mannen en 34.422 (36%) van vrouwen. De gemiddelde leeftijd bij een dagopname vanwege hart- en vaatziekten was in 2021 67 jaar voor mannen en 68 jaar voor vrouwen.
Sinds 1992 is er een gestage toename bij zowel mannen als vrouwen, van 6.437 en 7.340 dagopnamen van mannen respectievelijk vrouwen in 1992 naar 73.508 en 56.536 dagopnamen in 2013. Mede door administratieve en financiële veranderingen daalde het dagopnamecijfer na 2013 tot 52.049 dagopnamen van mannen en 32.578 dagopnamen van vrouwen in 2015. Sindsdien zijn het aantal dagopnamen weer gestegen tot 63.932 voor mannen en 36.105 voor vrouwen in 2019. Mogelijk als gevolg van de coronapandemie zijn de dagopnamen in 2020 gedaald naar 59.742 voor mannen en 32.336 voor vrouwen. In 2021 is er weer een lichte stijging te zien t.o.v. 2020 naar 61.603 dagopnamen voor mannen en 34.422 voor vrouwen.
