Jaarcijfers behandeling van coronairlijden
In dit hoofdstuk worden jaarcijfers voor coronaire bypassoperaties (CABG) en Percutane Coronaire Interventies (PCI), met algemene trends in de patiëntkarakteristieken en uitkomsten gepresenteerd. Dit betreft de gegevens t/m 2024, afkomstig uit de Nederlandse Hart Registratie (NHR). Hierin verzamelen centra in de registraties Cardiochirurgie en PCI informatie over de zorg voor patiënten met coronairlijden.
namens de registratiecommissies Cardiochirurgie en PCI van de Nederlandse Hart Registratie.
Methode
Voor CABG en PCI zijn binnen de NHR sinds 1995 gegevens beschikbaar. Sinds 2007 geldt er een landelijke verplichting voor het registreren van cardiochirurgische interventies in Nederland. Vanaf interventiejaar 2015 is er een landelijke dekking van alle uitgevoerde PCI’s in Nederland. Alle 29 Nederlandse hart- en dottercentra nemen deel aan het Waardegedreven Hartzorg (WHZ) programma van de NHR. Zij publiceren op vrijwillige basis informatie over de kwaliteit van zorg, gemeten met behulp van de voor patiënten meest relevante uitkomstvariabelen.
De inclusiecriteria zoals toegepast voor selectie van patiënten, de analyses en de analysemethodiek zijn hier terug te vinden. De methodiek voor de selectie van de NHR-variabelensets is hier terug te vinden.
Resultaten
CABG
Voor de geïsoleerde CABG’s wordt in onderstaande figuur het verloop van het aantal uitgevoerde interventies in de afgelopen jaren weergegeven.
In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de patiëntkarakteristieken van alle in het WHZ-programma geregistreerde patiënten, die vanaf 2013 een geïsoleerde CABG hebben ondergaan.
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Chronische longziekte | 9,9% | 10,4% | 10,6% | 9,8% | 9,1% | 8,6% | 9,0% | 8,0% | 8,5% | 7,3% | 7,2% | 8,2% |
| Diabetes mellitus | 25,5% | 24,9% | 26,1% | 26,8% | 26,2% | 25,2% | 28,6% | 28,1% | 27,9% | 26,5% | 26,5% | 27,3% |
| Eerdere cardiochirurgie | 2,7% | 2,0% | 1,7% | 1,8% | 1,4% | 1,5% | 1,2% | 1,4% | 1,7% | 1,3% | 0,8% | 0,8% |
| Geslacht (man) | 79,3% | 79,6% | 80,6% | 79,9% | 81,3% | 81,7% | 81,3% | 81,7% | 81,5% | 82,3% | 82,3% | 82,1% |
| Leeftijd (≥ 75 jaar) | 21,8% | 21,2% | 21,9% | 21,4% | 22,2% | 21,9% | 21,0% | 20,7% | 21,3% | 21,6% | 20,8% | 22,0% |
| Linkerventrikelfunctie (< 30%) | 3,8% | 3,0% | 3,1% | 3,6% | 3,4% | 3,3% | 3,6% | 3,9% | 3,6% | 3,6% | 3,4% | 3,6% |
| Logistische EuroSCORE I (hoog > 19,5%) | 4,1% | 3,5% | 3,2% | 2,9% | 2,9% | 2,7% | 2,5% | 2,9% | 3,0% | 2,3% | 2,1% | 2,2% |
| Logistische EuroSCORE II (hoog > 9,5%) | - | - | 2,6% | 2,5% | 2,3% | 2,5% | 2,1% | 2,3% | 2,5% | 2,2% | 1,8% | 1,7% |
| Meervatslijden | 88,2% | 89,1% | 92,0% | 92,9% | 91,9% | 88,7% | 91,5% | 91,9% | 89,5% | 86,8% | 84,8% | 81,8% |
| Nierinsufficiëntie (eGFR < 60) | 20,1% | 20,9% | 20,1% | 22,3% | 22,1% | 22,6% | 21,5% | 20,0% | 18,2% | 18,2% | 18,2% | 19,0% |
| Urgentie van de procedure (acuut) | 6,9% | 6,5% | 6,0% | 6,5% | 6,1% | 5,4% | 5,2% | 6,1% | 7,0% | 5,8% | 4,6% | 4,9% |
In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de verschillende ruwe uitkomsten per jaar.
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | |
| 30-daagse mortaliteit inclusief ziekenhuismortaliteit | 1,2% | 1,4% | 1,3% | 1,4% | 1,3% | 1,4% | 1,1% | 1,3% | 1,7% | 1,0% | 1,0% | 0,8% |
| 120-daagse mortaliteit | 1,7% | 1,7% | 2,0% | 2,0% | 1,8% | 2,1% | 1,5% | 2,0% | 2,1% | 1,5% | 1,6% | 1,0% |
| 1-jaars mortaliteit | 2,5% | 2,6% | 2,8% | 2,8% | 2,6% | 2,9% | 2,6% | 2,8% | 2,9% | 2,4% | 2,3% | - |
| CVA met restletsel tijdens opname | 0,5% | 0,7% | 0,7% | 0,7% | 0,7% | 0,7% | 0,8% | 0,6% | 0,6% | 0,4% | 0,7% | 0,4% |
| Diepe sternumwondinfectie binnen 30 dagen | 0,9% | 0,9% | 0,8% | 1,1% | 0,9% | 1,1% | 1,1% | 0,9% | 0,9% | 0,8% | 0,7% | 0,9% |
| Reïnterventie t.g.v. complicatie binnen 30 dagen¹ | 4,8% | 3,8% | 3,8% | 3,8% | 4,1% | 4,5% | 4,6% | 4,3% | 5,4% | 5,7% | 5,9% | 5,4% |
¹Vanaf Q3 2022 worden ook puncties geïncludeerd in de uitkomst "Reïnterventies t.g.v. complicatie binnen 30 dagen". Voor de volledige definitie zie NHR Handboek.
Tot slot wordt in onderstaande figuren de ontwikkeling van de kwaliteit van leven getoond van patiënten die een geïsoleerde CABG hebben ondergaan.
PCI
Voor de PCI’s wordt in onderstaande figuur het verloop van het aantal uitgevoerde interventies in de afgelopen jaren weergegeven.
In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de patiëntkarakteristieken van alle in het WHZ-programma geregistreerde patiënten, die vanaf 2015 een PCI hebben ondergaan.
| 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | |
| Behandelde vaten (eenvats PCI) | - | - | 76,0% | 79,3% | 82,1% | 83,1% | 81,6% | 82,7% | 83,2% | 83,4% |
| (hoofdstam PCI) | - | - | 1,6% | 1,4% | 1,6% | 1,5% | 1,5% | 1,5% | 1,7% | 1,7% |
| (meervats PCI) | - | - | 22,5% | 19,3% | 16,3% | 15,4% | 16,9% | 15,7% | 15,1% | 14,9% |
| Cardiogene shock | 2,8% | 2,5% | 2,3% | 2,7% | 2,8% | 3,2% | 3,3% | 3,6% | 4,0% | 3,5% |
| Chronische totale occlusie | 5,5% | 5,5% | 5,5% | 5,7% | 5,2% | 4,6% | 4,3% | 4,6% | 4,2% | 3,6% |
| Diabetes mellitus | 21,1% | 21,1% | 21,8% | 21,4% | 22,4% | 22,1% | 22,5% | 21,7% | 21,4% | 22,2% |
| Eerdere CABG | 10,4% | 9,8% | 9,6% | 9,0% | 8,9% | 8,9% | 7,9% | 7,5% | 7,0% | 7,0% |
| Eerder myocardinfarct | 22,5% | 20,8% | 22,2% | 20,1% | 21,1% | 21,6% | 21,2% | 20,7% | 20,4% | 20,7% |
| Geslacht (man) | 72,3% | 71,6% | 71,8% | 72,2% | 72,4% | 72,5% | 72,6% | 72,7% | 73,0% | 73,2% |
| Indicatie PCI (STEMI) | 31,9% | 32,1% | 30,0% | 29,2% | 29,1% | 31,9% | 31,6% | 31,9% | 31,9% | 32,1% |
| (non-STEMI) | 33,8% | 32,9% | 33,6% | 33,2% | 34,6% | 36,1% | 34,3% | 33,6% | 33,9% | 33,6% |
| Leeftijd (≥ 80 jaar) | 12,4% | 12,7% | 13,4% | 13,9% | 14,1% | 14,2% | 14,5% | 14,4% | 13,7% | 14,6% |
| Linkerventrikelfunctie (< 30%)¹ | 7,0% | 6,8% | 5,8% | 7,5% | 5,1% | 10,3% | 6,8% | 6,5% | 4,7% | 4,4% |
| Meervatslijden | 48,3% | 46,9% | 47,6% | 47,1% | 50,9% | 53,2% | 52,1% | 52,9% | 54,1% | 54,2% |
| Nierinsufficiëntie (eGFR < 60) | 21,5% | 22,8% | 23,4% | 23,6% | 23,9% | 22,8% | 23,0% | 23,2% | 22,1% | 22,8% |
| Out of hospital cardiac arrest | 3,9% | 3,7% | 3,2% | 3,6% | 3,6% | 3,6% | 3,6% | 3,7% | 3,6% | 3,6% |
¹Linkerventrikelfunctie: patiënten met PCI indicatie STEMI en non-STEMI zijn uitgesloten.
In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de verschillende ruwe uitkomsten per jaar.
| 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | |
| 30-daagse mortaliteit | 2,7% | 2,8% | 2,6% | 2,7% | 2,6% | 2,9% | 2,9% | 2,7% | 2,7% | 2,5% |
| electief | 0,6% | 0,7% | 0,5% | 0,8% | 0,6% | 0,7% | 0,7% | 0,7% | 0,7% | 0,6% |
| non-STEMI | 1,8% | 1,9% | 1,8% | 1,8% | 1,9% | 1,9% | 1,7% | 1,7% | 1,9% | 1,4% |
| STEMI | 6,0% | 6,1% | 6,0% | 6,2% | 5,8% | 6,2% | 6,4% | 5,9% | 5,6% | 5,7% |
| 1-jaars mortaliteit | 5,7% | 5,5% | 5,7% | 5,8% | 5,6% | 6,1% | 6,0% | 5,7% | 5,4% | - |
| electief | 3,1% | 3,5% | 3,6% | 4,0% | 3,6% | 4,0% | 3,9% | 3,8% | 3,5% | - |
| non-STEMI | 5,5% | 5,2% | 5,2% | 5,3% | 5,5% | 5,6% | 5,3% | 5,5% | 4,8% | - |
| STEMI | 8,7% | 8,2% | 8,6% | 8,7% | 8,2% | 9,1% | 9,0% | 8,1% | 7,9% | - |
| Urgente hartchirurgie binnen 1 dag | 0,2% | 0,3% | 0,2% | 0,1% | 0,2% | 0,2% | 0,2% | 0,1% | 0,2% | 0,1% |
| Myocardinfarct binnen 30 dagen | 0,8% | 0,8% | 0,5% | 0,6% | 0,7% | 0,7% | 0,7% | 0,7% | 0,9% | 0,8% |
| TVR binnen 1 jaar | 7,1% | 6,2% | 6,4% | 6,2% | 6,7% | 6,3% | 5,6% | 5,1% | 5,4% | - |
| TVR (excl. staged procedures) binnen 1 jaar | - | - | - | - | 3,7% | 3,3% | 3,1% | 2,9% | 2,8% | - |
| TLR binnen 1 jaar | - | - | - | - | 2,7% | 2,4% | 2,3% | 2,4% | 2,7% | - |
Tot slot wordt in onderstaande figuren de ontwikkeling van de kwaliteit van leven getoond van patiënten die een PCI hebben ondergaan.
Discussie
CABG
Het aantal uitgevoerde geïsoleerde CABG’s is sinds 2013 afgenomen (van 7.929 in 2013 naar 6.472 in 2024). Deze trend is niet alleen zichbaar voor geïsoleerde CABG's, maar ook voor gecombineerde ingrepen. Na de coronapandemie is een licht herstel zichtbaar in het aantal uitgevoerde interventies. De meeste van de karakteristieken van de patiënten die een geïsoleerde CABG ondergingen zijn relatief stabiel gebleven over de afgelopen periode. Het hogere percentage urgente ingrepen in 2021 kan mogelijk verklaard worden door de gevolgen van de coronapandemie.
Ook de ruwe uitkomsten zijn stabiel gebleven. Er is een geleidelijke verbetering van overleving waarneembaar, waarbij voor 2024 de laagste mortaliteitscijfers gevonden worden sinds 2013. Er lijkt een toename waarneembaar in het percentage reinterventies t.g.v. complicaties, uitgezocht zal worden of dit gerelateerd kan zijn aan het gebruik van antistollingsmiddelen. Meer dan de helft van alle patiënten rapporteert één jaar na de interventie een betere kwaliteit van leven, zowel fysieke als psychische gezondheid, dan daarvoor. De grootste winst lijkt te zitten op het gebied van de fysieke gezondheid.
PCI
De dalende trend in het aantal uitgevoerde PCI’s, zoals gezien van 2019 tot en met 2023, wordt in 2024 niet verder voortgezet (van 37.137 naar 37.457). De meeste patiëntkarakteristieken zijn in de periode 2015-2024 stabiel gebleven. Er is een dalende trend van het aantal patiënten dat een PCI ondergaat met een CABG in de voorgeschiedenis en van het aantal patiënten met een LVEF onder de 30%.
Ook in de uitkomsten zijn geen belangrijke veranderingen waar te nemen en is er sprake van een stabiele mortaliteit in alle onderzochte groepen. Overigens is er een dalende trend in percentage patiënten dat een nieuwe PCI of CABG moet ondergaan in verband met TVR (TVR = target vessel revascularisatie). Opvallend in de kwaliteit van leven uitkomsten is dat een deel van de respondenten (rond de 20%) een daling rapporteert van de kwaliteit van leven na de ingreep. In een samenwerking tussen de NHR en de Harteraad wordt kwaliteit van leven na een cardiovasculaire ingreep nader onderzocht. Klik hier om meer over dit onderzoek te lezen.
